พุทธวจน faq ทำไมต้องนิพพาน_1

#ความสังเวชเป็นเหตุให้ปรารภความเพียร

ภิกษุทั้งหลาย. ! บุรุษอาชาไนยผู้เจริญ ๔ จำพวก เหล่านี้ มีอยู่ 

หาได้อยู่ในโลก.

สี่จำพวก เหล่าไหนเล่า ? สี่จำพวก คือ :-

๑. ภิกษุทั้งหลาย. ! บุรุษอาชาไนยผู้เจริญบางคน ในกรณีนี้ 

ได้ยินว่า

"ในบ้านหรือนิคมโน้น มีหญิงหรือชายผู้ถึงความทุกข์ 

หรือทำกาลกิริยา"

ดังนี้ แล้ว เขาก็สังเวช ถึงความสลดใจเพราะเหตุนั้น; 

ครั้นสลดใจแล้ว ก็เริ่ม

ตั้งความเพียรโดยแยบคาย มีตนส่งไปในแนวธรรมะ

ย่อมทำให้แจ้งซึ่งปรมัตถสัจจะด้วยนามกาย 

และเห็นแจ้งแทงตลอดด้วยปัญญา.

ภิกษุทั้งหลาย. ! เรากล่าวบุรุษอาชาไนยผู้เจริญชนิดนี้ 

ว่ามีอุปมาเหมือนม้าอาชาไนยตัวเจริญที่พอเห็นเงา

ของปฏักก็สังเวชถึงความสลดใจ ฉะนั้น.

 

๒. ภิกษุทั้งหลาย. ! จำพวกอื่นยังมีอีก : 

บุรุษอาชาไนยผู้เจริญบางคนในกรณีนี้

ไม่ได้ยินว่า ในบ้านหรือนิคมโน้น 

มีหญิงหรือชายผู้ถึงความทุกข์หรือ

ทำกาลกิริยา, แต่เขาได้เห็นหญิงหรือชาย

ผู้ถึงความทุกข์หรือทำกาลกิริยาด้วยตนเอง 

เขาก็สังเวชถึงความสลดใจเพราะเหตุนั้น ; 

ครั้นสลดใจแล้ว ก็เริ่มตั้งความเพียรโดยแยบคาย 

มีตนส่งไปในแนวธรรมมะ ย่อมทำให้แจ้งซึ่งปรมัตถสัจจะด้วย

นามกาย และเห็นแจ้งแทงตลอดด้วยปัญญา.

ภิกษุทั้งหลาย. ! เรากล่าวบุรุษอาชาไนยผู้เจริญชนิดนี้ 

ว่ามีอุปมาเหมือนม้าอาชาไนยตัวเจริญที่ถูกเขาแทงด้วยปฏัก

ที่ขุมขนแล้ว ก็สังเวชถึงความสลดใจ ฉะนั้น.

 

๓. ภิกษุทั้งหลาย. ! จำพวกอื่นยังมีอีก : 

บุรุษอาชาไนยผู้เจริญบางคนในกรณีนี้ 

ไม่ได้ยินว่า ในบ้านหรือนิคมโน้น 

มีหญิงหรือชายผู้ถึงความทุกข์หรือ

ทำกาลกิริยา, ทั้งเขาไม่ได้เห็นหญิงหรือชาย

ผู้ถึงความทุกข์หรือทำกาลกิริยาด้วยตนเอง, 

แต่ญาติหรือสาโลหิตของเขา

เป็นผู้ถึงความทุกข์หรือทำกาลกิริยา เขาก็

สังเวชถึงความสลดใจเพราะเหตุนั้น; 

ครั้นสลดใจแล้ว ก็เริ่มตั้งความเพียรโดยแยบคาย 

มีตนส่งไปในแนวธรรมะ 

ย่อมทำให้แจ้งซึ่งปรมัตถสัจจะด้วยนามกาย

และเห็นแจ้งแทงตลอดด้วยปัญญา. 

ภิกษุทั้งหลาย. ! เรากล่าวบุรุษอาชาไนยผู้เจริญ

ชนิดนี้ ว่ามีอุปมาเหมือนม้าอาชาไนยตัวเจริญ

ที่ถูกเขาแทงด้วยปฏักที่หนังก็

สังเวชถึงความสลดใจ ฉะนั้น.

 

๔. ภิกษุทั้งหลาย. ! จำพวกอื่นยังมีอีก : 

บุรุษอาชาไนยผู้เจริญบางคนในกรณีนี้

ไม่ได้ยินว่า ในบ้านหรือนิคมโน้น 

มีหญิงหรือชายผู้ถึงความทุกข์หรือ

ทำกาลกิริยา และเขาไม่ได้เห็นหญิงหรือชาย

ผู้ถึงความทุกข์หรือทำกาลกิริยาด้วยตนเอง,

ทั้งญาติหรือสาโลหิตของเขาเป็นผู้ถึงความทุกข์

หรือทำกาลกิริยา

แต่ว่าเขาเองถูกต้องแล้วด้วยทุกขเวทนา

ที่เป็นไปในสรีระ ซึ่งกล้าแข็ง แสบเผ็ดไม่น่ายินดี

ไม่น่าพอใจ แทบจะนำชีวิตไปเสีย 

เขาก็สังเวชถึงความสลดใจเพราะเหตุนั้น;

ครั้นสลดใจแล้ว ก็เริ่มตั้งความเพียรโดยแยบคาย 

มีตนส่งไปในแนวธรรมะ

ย่อมทำให้แจ้งซึ่งปรมัตถสัจจะด้วยนามกาย 

และเห็นแจ้งแทงตลอดด้วยปัญญา.

ภิกษุทั้งหลาย. ! เรากล่าวบุรุษอาชาไนยผู้เจริญชนิดนี้ 

ว่ามีอุปมาเหมือนม้าอาชาไนยตัวเจริญที่ถูกเขาแทงด้วยปฏักถึงกระดูก ก็สังเวชถึงความสลดใจฉะนั้น.

ภิกษุทั้งหลาย. ! เหล่านี้แล 

บุรุษอาชาไนยผู้เจิญ ๔ จำพวก ซึ่งมีอยู่หาได้ อยู่ในโลก.

 

อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาคปลาย หน้า ๑๑๓๖

(ภาษาไทย) จตุกฺก. อํ. ๒๑/๑๑๔/๑๑๓ 

--

#ถ้าไม่รู้อริยสัจที่สุดแห่งการทิ่มแทงด้วยหอกหลาวย่อมไม่ปรากฏ

ภิกษุทั้งหลาย. ! เปรียบเหมือนบุรุษผู้มีอายุร้อยปี 

พึงกล่าวกะบุรุษผู้มีชีวิตร้อยปี อย่างนี้ว่า

“เอาไหมล่ะ ท่านบุรุษผู้เจริญ ! เขาจักแทงท่านด้วยหอกร้อยเล่ม

ตลอดเวลาเช้า ร้อยเล่มตลอดเวลาเที่ยง ร้อยเล่มตลอดเวลาเย็น.

ท่านบุรุษผู้เจริญ ! เมื่อเขาแทงท่านอยู่ด้วยหอกสามร้อยเล่มทุกวัน ๆ 

จนมีอายุร้อยปี

มีชีวิตอยู่ร้อยปี ; โดยล่วงไปแห่งร้อยปีแล้ว

ท่านจักรู้เฉพาะซึ่งอริยสัจทั้งสี่  ที่ท่านยังไม่รู้เฉพาะแล้ว” ดังนี้.

ภิกษุทั้งหลาย. ! กุลบุตรผู้รู้ซึ่งประโยชน์ ควรจะตกลง.

ข้อนั้นเพราะเหตุไรเล่า ?

ภิกษุทั้งหลาย. ! เพราะเหตุว่า 

สังสารวัฏนี้มีเบื้องต้นและที่สุดอันบุคคลไปตามอยู่รู้ไม่ได้แล้ว

ดังนั้นเบื้องต้นและที่สุดแห่งการประหารด้วย

หอกด้วยดาบด้วยหลาวด้วยขวาน ก็จะไม่ปรากฏ,

นี้ฉันใด ; ภิกษุทั้งหลาย. ! ข้อนี้ก็เป็นฉันนั้น :

เรากล่าวการรู้เฉพาะซึ่งอริยสัจทั้งสี่ 

ว่าเป็นไปกับด้วยทุกข์กับด้วยโทมนัสก็หามิได้ ;

แต่เรากล่าวการรู้เฉพาะซึ่งอริยสัจทั้งสี่ 

ว่าเป็นไปกับด้วยสุขกับด้วยโสมนัสทีเดียว.

อริยสัจสี่ อย่างไรเล่า ? สี่อย่างคือ

อริยสัจคือทุกข์

อริยสัจคือเหตุให้เกิดขึ้นแห่งทุกข์

อริยสัจคือความดับไม่เหลือแห่งทุกข์

อริยสัจคือทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์.

ภิกษุทั้งหลาย. ! เพราะเหตุนั้น ในเรื่องนี้ 

เธอพึงประกอบโยคกรรมอันเป็นเครื่องกระทำให้รู้ว่า

“ทุกข์ เป็นอย่างนี้,

เหตุให้เกิดขึ้นแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้,

ความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้,

ทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้” ดังนี้.

หนังสืออริยสัจจจากพระโอษฐ์ ภาคนำ 

- เรื่องควรทราบก่อนเกี่ยวกับจตุราริยสัจ หน้า ๙๙

 (ภาษาไทย) มหาวาร. สํ.. ๑๙/๔๓๖/๑๗๑๘. 

--

#สัตว์เกิดกลับมาเป็นมนุษย์มีน้อย เพราะไม่รู้อริยสัจ

ภิกษุทั้งหลาย. ! เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนี้ว่าอย่างไร :

ฝุ่นนิดหนึ่งที่เราช้อนขึ้นด้วยปลายเล็บนี้ 

กับมหาปฐพีนั้น ข้างไหนจะมากกว่ากัน ?

 “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ! มหาปฐพีนั่นแหละเป็นดินที่มากกว่า.

ฝุ่นนิดหนึ่งเท่าที่ทรงช้อนขึ้นด้วยปลายพระนขานี้ 

เป็นของมีประมาณน้อย. ฝุ่นนั้น 

เมื่อนำเข้าไปเทียบกับมหาปฐพี 

ย่อมไม่ถึงซึ่งการคำนวณได้ เปรียบเทียบได้ 

ไม่เข้าถึงแม้ซึ่งกะละภาค

(ส่วนเสี้ยว)”.

ภิกษุทั้งหลาย. ! อุปมานี้ฉันใด อุปไมยก็ฉันนั้น : 

สัตว์ที่เกิดกลับมาสู่หมู่มนุษย์ มีน้อย ; 

สัตว์ที่เกิดกลับเป็นอย่างอื่นจากหมู่มนุษย์ 

มีมากกว่าโดยแท้.

ข้อนั้นเพราะเหตุไรเล่า ? ภิกษุทั้งหลาย. ! 

ข้อนั้น เพราะความที่สัตว์เหล่านั้นไม่เห็นอริยสัจทั้งสี่. 

อริยสัจสี่ อย่างไรเล่า ? สี่อย่างคือ

อริยสัจคือทุกข์

อริยสัจคือเหตุให้เกิดขึ้นแห่งทุกข์

อริยสัจคือความดับไม่เหลือแห่งทุกข์อริยสัจคือทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์.

ภิกษุทั้งหลาย. ! เพราะเหตุนั้น ในเรื่องนี้ 

เธอพึงประกอบโยคกรรม 

( โยคกรรม คือ การกระทำความเพียรอย่างมีระบบ 

อย่างแข็งขันเต็มที่ ในรูปแบบหนึ่ง ๆ 

เพื่อให้สำเร็จประโยชน์ตามความมุ่งหมาย 

เรียกกันทั่ว ๆ ไปว่า “โยคะ”, 

เป็นคำกลางใช้กันได้ระหว่างศาสนาทุกศาสนา.)

อันเป็นเครื่องกระทำให้รู้ว่า  “ทุกข์ เป็นอย่างนี้,

เหตุเกิดขึ้นแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้,

ความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ เป็นอย่างนี้,

ทางดำเนินให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์เป็นอย่างนี้”, ดังนี้.

 [ในกรณีที่ไม่เห็นอริยสัจนั้น ยังมีผลทำให้ :

สัตว์มาเกิดในมัชฌิมชนบท มีน้อย (๑๙/๕๗๘/๑๗๕๘).

สัตว์มีปัญญาจักษุ มีน้อย (๑๙/๕๗๙/๑๗๕๙).

สัตว์ไม่เสพของเมา มีน้อย (๑๙/๕๗๙/๑๗๖๐).

สัตว์เกิดเป็นสัตว์บก มีน้อย (สัตว์น้ำมาก) (๑๙/๕๗๙/๑๗๖๑).

สัตว์เอื้อเฟื้อมารดา มีน้อย (๑๙/๕๗๙/๑๗๖๑).

สัตว์เอื้อเฟื้อบิดา มีน้อย (๑๙/๕๗๙/๑๗๖๒).

สัตว์เอื้อเฟื้อสมณะ มีน้อย (๑๙/๕๗๙/๑๗๖๓).

สัตว์เอื้อเฟื้อพราหมณ์ มีน้อย (๑๙/๕๘๐/๑๗๖๔).

สัตว์อ่อนน้อมถ่อมตน มีน้อย (๑๙/๕๘๐/๑๗๖๕).

อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาคต้น หน้า ๘

(ภาษาไทย) มหาวาร. สํ.. ๑๙/๔๕๗/๑๗๕๗. 

--
https://www.youtube.com/watch?v=2cdbLdcu1X8